توهمات و هالوسینیشن
ادراکات نادرست و غیرواقعی که باعث می‌شود اشیاء یا پدیده‌های بیرونی اشتباه تشخیص داده شوند به سه نوع تقسیم می‌شوند: ایلوژن، هالوسینیشن و دلوژن. در اینجا قصد داریم به بررسی ایلوژن و هالوسینیشن بپردازیم که هر یک از آنها انواع مختلفی دارند. برخی بیماران صداهایی می‌شنوند که در محیط پیرامون آنها وجود ندارد یا احساسات عجیبی مثل خارش مغز را تجربه می‌کنند. همچنین ممکن است تصاویری ببینند که وجود خارجی ندارند، مثل دیدن اشخاص یا موجودات عجیب. اگر افراد از این توهمات آگاهی پیدا کنند، اغلب به سرعت از بین می‌روند. به حالتی که فرد توهم را تجربه کرده و از آن آگاهی دارد، شبه توهم می‌گویند. این توهمات می‌تواند ناشی از عوامل خارجی مثل مصرف مواد مخدر باشد یا از عوامل داخلی و مغزی که بدون محرک بیرونی ایجاد می‌شوند. این پدیده‌ها می‌تواند به دلایل مختلفی مثل بیماری‌های روانی خاص، آسیب‌های مغزی و مصرف داروهای خاص رخ دهد.
جهت دریافت مشاوره از طریق لینک روبرو وقت اتاق مشاوره دریافت نمایید. | وقت اتاق مشاوره
ایلوژن چیست؟
ایلوژن یا خطای ادراکی شامل خطاهایی در ادراک و احساس فرد است که واقعی نیستند و همه از ذهن فرد برمی‌آید. مصرف برخی داروها و مواد مخدر مثل LSD، DMT، سیلوسایبین‌ها و ماریجوانا می‌تواند این ایلوژن‌ها را به وجود آورد. برخی از تجربیات شامل شنیدن رنگ‌ها، دیدن صداها و حس کردن اجسامی که وجود خارجی ندارند، می‌شود. در این حالت، فرد به دلیل مصرف مواد مخدر از توهم خود آگاهی دارد و شبه توهم را تجربه می‌کند.
هالوسینیشن چیست؟
هالوسینیشن خطا و اشتباهی در ادراک و حواس است که هیچ محرک خارجی ندارد و هنوز دلیل علمی دقیقی برای آن مشخص نشده است. عواملی مثل بیماری‌های روانی خاص، قطع مصرف مواد مخدر و برخی اختلالات می‌تواند به صورت‌های مختلف توهم ایجاد کند. این توهمات می‌تواند برای تمامی حواس پنجگانه رخ دهد و خطراتی را برای فرد و اطرافیانش به همراه داشته باشد. مثلاً فردی که در حال رانندگی است و ناگهان چیزی را جلوی خود تصور می‌کند که وجود خارجی ندارد، ممکن است تصادفات و حوادث جدی ایجاد کند. این حالت به دلیل عدم مصرف مواد مخدر بسیار خطرناک‌تر از ایلوژن است.
تفاوت ایلوژن و هالوسینیشن در چیست؟
ایلوژن به دلیل مصرف دارو یا مواد مخدر و حتی تداخلات دارویی به وجود می‌آید، اما هالوسینیشن بدون مصرف چیزی رخ می‌دهد و می‌تواند به دلایلی مثل اختلالات و بیماری‌های مختلف باشد. مثلاً افرادی که مکرراً مواد توهم‌زا مصرف می‌کنند، در زمان مصرف دچار ایلوژن می‌شوند و زمانی که مصرف را قطع می‌کنند، توهمات دیگری تجربه می‌کنند که به دلیل آسیب‌های مغزی ناشی از قطع مصرف مواد ایجاد می‌شود و هالوسینیشن نام دارد. ایلوژن به دلیل آگاهی از مصرف قابل کنترل‌تر است، اما هالوسینیشن نیاز به مشاوره روانشناسی و روانپزشکی دارد تا فرد توانایی تشخیص واقعیت از توهمات خود را به دست آورد.
چرا این توهمات به وجود می‌آیند؟
دلایل زیادی برای ایجاد توهمات وجود دارد، از جمله مصرف مواد مخدر مثل LSD، DMT، اکستازی، مت‌آمفتامین، سیلوسایبین‌ها و مصرف بیش از حد ماریجوانا، الکل و کوکائین. مصرف بیش از حد این مواد علاوه بر اثرات مخرب بر جسم، بر روان و مغز نیز تاثیرات مخربی می‌گذارد که در زمان ترک و قطع مصرف دوباره این توهمات به صورت گذرا پیش می‌آید. مصرف برخی داروها، بیماری‌های روانی مثل اسکیزوفرنی، زوال عقل، دوقطبی و مشکلات بینایی و شنوایی، صرع، افسردگی، میگرن، تشنج، سرطان مغز، ایدز، نارسایی‌های کبد و کلیه، تب بالا و انزوای اجتماعی نیز می‌توانند توهمات ایجاد کنند. کمبود خواب نیز یکی دیگر از عوامل توهم‌زا است، زیرا مغز نیاز به برنامه‌ریزی مجدد دارد و در صورت کمبود خواب کارکرد مغز دچار مشکل می‌شود. استرس و اضطراب زیاد نیز می‌تواند باعث ایجاد توهمات شود.
هالوسینیشن چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص توهم توسط روانشناسان و روانپزشکان صورت می‌گیرد که با مشاوره با فرد می‌توانند از حالات او مطلع شوند و متوجه توهم یا بیماری‌هایی که منجر به توهم می‌شوند، شوند. همچنین با استفاده از دستگاه‌هایی مثل EEG و MRI می‌توانند نحوه کارکرد مغز را بررسی کنند و بیماری‌هایی که باعث توهم می‌شوند، شناسایی کنند.
درمان توهم چیست و چگونه انجام می‌شود؟
درمان هالوسینیشن‌ها نیازمند دارو درمانی و روان درمانی است. اولین مرحله شناخت بیماری‌ای است که باعث توهم می‌شود. با توجه به نوع بیماری، پزشک تصمیم می‌گیرد که از چه داروها و روش‌های درمانی استفاده کند.
جهت دریافت مشاوره از طریق لینک روبرو وقت اتاق مشاوره دریافت نمایید. | وقت اتاق مشاوره
آیا کلینیک روانشناسی می‌تواند این توهمات را از بین ببرد؟
توهماتی که ناشی از مواد مخدر و یا عوامل خارجی هستند، با گذشت زمان و از بین رفتن تاثیر آنها به حالت عادی باز می‌گردند و مشکلی برای فرد ایجاد نمی‌کنند. اما توهمات دیگری که به دلایل داخلی ایجاد می‌شوند، نیاز به درمان دارند و بسته به شرایط و سن بیمار می‌توانند کاهش یابند و در نهایت از بین بروند. در برخی موارد، توهمات ممکن است رفع نشود و فرد با مراجعه به کلینیک روانشناسی می‌تواند اثر آن را خنثی کند. روانشناس راهکارهایی برای تشخیص اتفاقات واقعی از توهمات به فرد ارائه می‌دهد تا فرد بتواند زمانی که دچار این مشکل شد، واقعیت را تشخیص دهد و مسائلی که ممکن است بر اثر این توهمات به وجود بیاید، خنثی کند.
